Międzynarodowy Konkurs Muzyki Polskiej
im. Stanisława Moniuszki
w Rzeszowie

(11.06.1897?15.11.1986) kompozytor i pianista urodzony w Łodzi, zmarły w Paryżu. W latach 1908?14 studiował w konserwatorium w Łodzi grę na fortepianie u Wojciecha Gawrońskiego. Następnie od 1915 uczęszczał na studia prawnicze na Uniwersytet Warszawski, które ukończył w 1918. Równolegle pobierał lekcje kontrapunktu u Piotra Rytla oraz konsultacje w zakresie kompozycji u Henryka Melcera-Szczawińskiego. W 1919 przystąpił do konkursu kompozytorskiego, ogłoszonego przez Polski Klub Artystyczny w Warszawie, podczas którego odniósł swój pierwszy wielki sukces ? zdobył aż trzy nagrody: I nagrodę za Romans na skrzypce i fortepian (1918?19), nagrodę za Impresję na fortepian (1918?19) oraz wyróżnienie za Preludium H-dur na fortepian (1918?19). Pomimo widocznych dowodów uznania jego twórczości krytycy muzyczni nie byli do niego nastawieni zbyt przychylnie.

W tym samym roku Aleksander Tansman zdecydował się wyjechać z Polski i osiedlił się w Paryżu. Zadebiutował tam 17 lutego 1920, dając recital solowy i wykonując własne kompozycje. Podczas pobytu w stolicy Francji poznał wiele osobistości życia muzycznego, m.in. Maurice'a Ravela, Alberta Roussela, Artura Honeggera, Dariusa Milhaud, Andrésa Segovię i Igora Strawińskiego. Był honorowym członkiem Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu. Jako pianista i kompozytor wyjeżdżał na koncerty do wielu krajów Europy, Stanów Zjednoczonych, Ameryki Południowej i na Daleki Wschód. W 1927 i ponownie w 1929 odbył tournée koncertowe po Stanach Zjednoczonych. Podczas pobytu w Ameryce poznał Charliego Chaplina i George'a Gershwina. Jego utwory były wykonywane przez najlepsze orkiestry, m.in. The Boston Symphony Orchestra pod dyrekcją Siergieja Kusewickiego, The Philharmonic-Symphony Society of New York pod batutą Artura Toscaniniego oraz The Philadelphia Orchestra pod kierownictwem Leopolda Stokowskiego. W sezonie artystycznym 1932?33 odbył tournée dookoła świata ? z Ameryki poprzez Hawaje, Japonię, Chiny, Filipiny, Singapur, Indonezję, Malaje, Cejlon, Indie, Egipt, Izrael aż do Grecji. W czasie pobytu w Japonii został odznaczony Złotym Medalem Jiji-Shimpo w uznaniu wybitnych zasług dla sztuki światowej, a także przyznano mu członkostwo honorowe Towarzystwa Cesarskiej Akademii Muzycznej w Tokio. W Indiach miał zaszczyt być gościem Mahatmy Gandhiego. W 1933, w dowód uznania za odbytą podróż, podczas której propagował swoją twórczość, otrzymał dyplom honorowego członka Klubu Marco Polo. W latach 30. oprócz działalności koncertowej często pełnił funkcję członka jury w konkursach kompozytorskich i wykonawczych, m.in. Konkursu Pianistycznego Conservatoire w Paryżu (1936) i Konkursu Skrzypcowego Królowej Elżbiety w Brukseli (1937). W 1938 przyjął obywatelstwo francuskie.

Po wybuchu II wojny światowej, dzięki pomocy Charliego Chaplina, wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. W 1941 osiedlił się w Los Angeles. Zajmował się tam komponowaniem przede wszystkim muzyki filmowej. Spotykał się z innymi kompozytorami ? Dariusem Milhaudem, Bélą Bartókiem, Arnoldem Schönbergiem i Igorem Strawińskim. Przyjaźń z ostatnim z nich zaowocowała napisaniem biografii kompozytora pt. Igor Strawiński (Paryż 1948). Do Paryża Aleksander Tansman powrócił dopiero w 1946 jako znany kompozytor o ustalonej pozycji w świecie muzycznym. Jego utwory rozbrzmiewały w wielu salach koncertowych Francji, a także Brukseli, Genewy, Londynu, Rzymu, Amsterdamu, Oslo, Sztokholmu. Po wojnie pisał dużo muzyki użytkowej ? do spektakli teatralnych i słuchowisk radiowych. W 1952 po śmierci żony Colette Cras-Tansman stał się jedynym opiekunem córek Mireille i Marianne. Z racji obowiązków rodzinnych ograniczył swoje podróże koncertowe, m.in. zrezygnował z tournée do Stanów Zjednoczonych i Ameryki Południowej.

Został uhonorowany członkostwem belgijskiej Académie Royale (1977), Odznaką za Zasługi dla Kultury Polskiej przyznaną przez Ministra Kultury i Sztuki (1983) oraz odznaczeniem Komandoria Orderu Sztuk i Nauk nadanym przez Ministra Kultury Republiki Francuskiej. W 1983, na wniosek Tadeusza Kaczyńskiego, Związek Kompozytorów Polskich przyznał mu status członka honorowego, a Akademia Muzyczna w Łodzi ? doktorat honoris causa.

Aleksander Tansman został pochowany w Paryżu na cmentarzu Saint-Mondé.

Źródło biogramu: Małgorzata Kosińska, www.culture.pl, Polskie Centrum Informacji Muzycznej, Związek Kompozytorów Polskich, 2002.