Portret Józefa Nowakowskiego; Warszawa, Zakład Fotograficzny Karola Beyera (1861-1863) / domena publiczna; źródło: Biblioteka Narodowa (Polona)

Józef Nowakowski

(16.09.1800 ? 27.08.1865) kompozytor i pianista urodzony w Koryciskach k. Radomia, zmarły w Warszawie. Pierwszych lekcji muzyki udzielał mu ojciec chrzestny, kapelmistrz w opactwie cysterskim. Kolejne doświadczenia muzyczne zdobywał grając na waltorni w kapeli kościoła farnego w Radomiu i w kapeli kościoła katedralnego w Sandomierzu. Formalną edukację muzyczną zakończył studiami w konserwatorium muzycznym w Warszawie u Józefa Elsnera (kompozycja), Václava VilémaWürfla (fortepian) oraz u M. Winena (klarnet). W czasie nauki w konserwatorium odnosił liczne sukcesy, czego dowodzą pochwały za dobre wyniki w nauce oraz wykonania jego utworów na koncertach organizowanych przez uczelnię. Studia stały się także okazją do nawiązania przez Nowakowskiego bliskiej przyjaźni z Chopinem, którą kontynuował przez wiele lat. Jednym z owoców tej znajomości o znaczeniu historycznym było prawykonanie przez Nowakowskiego Berceuse Des-dur Chopina. W dojrzałym życiu artystycznym podróżował wielokrotnie do Niemiec i Francji, gdzie prezentował się z sukcesami jako kompozytor i pianista; otrzymał m.in. godność członka SociétéAcadémique des Enfantsd?Apollon.

Dodatkowym polem działalności muzycznej Nowakowskiego była pedagogika. Nauczanie gry na fortepianie rozpoczął już w wieku kilkunastu lat, dając lekcje u starosty Józefa Karczewskiego w Ciepielowie k. Zwolenia. W późniejszym okresie prowadził klasę fortepianu w Instytucie Aleksandryjskim w Warszawie oraz od 1861 roku piastował stanowisko profesora w Instytucie Muzycznym w Warszawie. W okresie swojej dojrzałej kariery pedagogicznej uznawany był za jednego z najwybitniejszych nauczycieli na terenie Warszawy. Ponadto współpracował przy projektowaniu konserwatorium warszawskiego, działał w oficynie G. Gebethner i Spółka, utrzymywał kontakty z Ruchem Muzycznym oraz zaszczycony został honorowym członkostwem Towarzystwa Muzycznego we Lwowie.

W twórczości Nowakowskiego znaleźć można zarówno wielkie gatunki symfoniczne, jak i drobne utwory na małe obsady. Wśród dzieł orkiestrowych wymienić należy m.in. symfonie, uwertury, koncerty i wariacje. Muzyka kameralna, która wyszła spod ręki kompozytora to kwintety i tria fortepianowe, kwartety smyczkowe oraz dua. Bardzo liczna jest grupa utworów na fortepian solo, zawiera bowiem ok. 200 pozycji, wśród których znajdują się polonezy, mazurki, walce, kontredanse, nokturny, marsze, ronda, wariacje, etiudy i in. Dodatkowo jest Nowakowski autorem pieśni solowych i chóralnych, opracowań na orkiestrę utworów innych kompozytorów oraz pracy Szkoła na fortepian według cenniejszych autorów z dodaniem ćwiczeń własnego układu.

Kompozycje Nowakowskiego charakteryzuje wczesnoromantyczny język muzyczny, typowy dla środowiska warszawskiego jego czasów. Twórca chętnie wykorzystuje ludowe bądź narodowe wątki melodyczne, korzysta ze stylu brillant oraz wykazuje dążność do formalnego scalenia utworów. Część kompozycji powstała z myślą o wykonaniach salonowych, co tłumaczy ich przystępność z punktu widzenia technicznego. W spuściźnie kompozytora znajdują się też jednak utwory o znaczących walorach wirtuozowskich.

Źródło biogramu: Negrey Maciej, Nowakowski Józef, w: Encyklopedia muzyczna PWM, Dziębowska Elżbieta (red.), t. 7, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2002, ss. 115-116, opracował Antoni Szymański.

Utwory Kameralne

  • Concertino na puzon i fortepian Kup

  • Duo na skrzypce i fortepian, op. 18 Pobierz

  • I Kwintet fortepianowy, op. 10

  • II Kwintet fortepianowy, op. 17 Kup

  • Kwartet smyczkowy, utwór zaginiony

  • Trio fortepianowe, utwór zaginiony

Utwory na fortepian

  • 12 Etiud, op. 25 Kup

  • 4 Mazurki Pobierz

    Opis:

    Uwagi: 1. Mazurek E-dur ; 2. Mazurek C-dur ; 3. Mazurek G-dur ; 4. Mazurek D-dur

  • 5 Kontredansów francuskich ?Souvenir de Varsovie? Wypożycz

  • 5 Kontredansów francuskich na motywach Roberta Diabła Pobierz

  • 6 Kontredansów francuskich na motywach Aubera i Meyerbeera Wypożycz

  • 6 Mazurków, op. 15 Pobierz

  • Air polonais varié, op. 13 Pobierz

  • Amoreuse.Tremblante polka Pobierz

  • Andantino grazioso, op. 40 Pobierz

  • Ballada, op. 34 Pobierz

  • Ballada, op. 64 Pobierz

  • Barkarola, op. 42 Pobierz

  • Chant d?amour, op. 33 Pobierz

    Opis:

    Uwagi: Nokturn

  • Chant sans paroles, op. 65 Pobierz

  • Chorał. Dwie pieśni religijne, op. 62 Pobierz

  • Cotillon Pobierz

  • Cracovienne, op. 44 nr 8 Pobierz

  • Deux nouvelles polkas Pobierz

    Opis:

    Uwagi: 1. Polka elegente, 2. Le jeune hongroise

  • Deux novuelles mazoures Pobierz

  • Dwa polonezy Pobierz

  • Elegia, op. 37

  • Fantaisie brillante sur ?Linda di Chamounix?, op. 35 Pobierz

  • Fantaisie sur des airs polonais, op. 22 Pobierz

  • Fantaisie sur des airs polonais, op. 63 Pobierz

  • Fantazja na temat opery ?Verbum Nobile", op. 59 nr 2 Pobierz

  • Fantazja na temat opery ?Halka?, op. 51 Pobierz

  • Gondolier. Romans, op. 36 Pobierz

  • Grande polka brillante, op. 23 Pobierz

  • Grande polonaise Pobierz

  • Grande valse brillante, op. 27 Pobierz

  • Grande valse, op. 55 Pobierz

  • Impromptu en forme de valse, op. 20 Pobierz

  • Kontredanse francuskie na motywach opery ?Łucja z Lammermooru? Donizettiego Pobierz

  • L'ange déchu, op. 24 Pobierz

  • La violette, op. 57 Pobierz

  • Le regret, op. 58 Pobierz

  • Louise Polka Pobierz

  • Marsz Pobierz

    Opis:

    Uwagi: pierwsza wersja tej kompozycji na orkiestrę

  • Marsz Pobierz

  • Marsz uroczysty Wypożycz

  • Mazur ?Zabawy zimowe" Pobierz

  • Mazur A-dur Pobierz

  • Mazur C-dur Pobierz

  • Mazur D-dur Pobierz

  • Mazur D-dur Pobierz

  • Mazur D-dur Pobierz

  • Mazur D-dur Pobierz

  • Mazur E-dur Pobierz

  • Mazur E-dur Pobierz

  • Mazur sielski Pobierz

  • Mazurek ?O! Mój Jasiu złoty? Pobierz

  • Mazurek Es-dur Pobierz

  • Mazurek G-dur Pobierz

  • Mazurek a-moll Pobierz

  • Mazurek favorite G-dur, op. 43 Pobierz

  • Mazurek i galop Pobierz

  • Mazurek, op. 19 nr 1 Pobierz

  • Mazurek, op. 19 nr 2 Pobierz

  • Mazurek, op. 19 nr 3 Pobierz

  • Mazurek, op. 19 nr 4 Pobierz

  • Mazurki, op. 26 Pobierz

  • Nowy mazur Pobierz

  • Nowy polonez Pobierz

  • Papillon, op. 54 Pobierz

  • Polka Helena Pobierz

  • Polonez A-dur Pobierz

    Opis:

    Uwagi: pierwsza wersja tej kompozycji na orkiestrę

  • Polonez B-dur Pobierz

  • Polonez B-dur Pobierz

  • Polonez B-dur Pobierz

  • Polonez B-dur Pobierz

    Opis:

    Uwagi: pierwsza wersja tej kompozycji na orkiestrę

  • Polonez C-dur Pobierz

    Opis:

    Uwagi: pierwsza wersja tej kompozycji na orkiestrę

  • Polonez E-dur Pobierz

  • Polonez Es-dur Pobierz

  • Polonez Es-dur Pobierz

  • Polonez F-dur Pobierz

    Opis:

    Uwagi: pierwsza wersja tej kompozycji na orkiestrę

  • Polonez i walc Pobierz

  • Polonez na motywach opery ?Hugenoci" Pobierz

  • Polonez na motywach opery ?Norma" Belliniego Pobierz

  • Polonez z ulubionych motywów opery Donizettiego ?Napój miłosny? Pobierz

  • Resignation Pobierz

  • Romans na temat z opery Halka ?Szumią jodły na gór szczycie?, op. 52 Pobierz

  • Romans na temat z opery Hrabina ?Szemrze strumyk pod jaworem?, op. 59 nr 1 Pobierz

  • Rondeau pour la Polonaise, op. 1

  • Rondo pour le pianoforte A-dur, op. 2

  • Rondo pour le pianoforte E-dur, op. 3 Pobierz

  • Sophie valse, op. 47 Pobierz

  • Taniec polski Pobierz

    Opis:

    Uwagi: Polonez

  • Taniec polski Pobierz

    Opis:

    Uwagi: Polonez

  • Trzy walce Pobierz

  • Variations brillantes, op.12 Pobierz

  • Walc Wypożycz

  • Walc Wypożycz

  • Walc Es-dur Pobierz

  • Walc G-dur Pobierz

  • Walc e-moll Pobierz

  • Wielki mazur-kujawiak, op. 38 Pobierz

  • Wielki polonez Pobierz

  • Wielki polonez patetyczny, op. 11 Pobierz

  • Wieniec cierniowy, op. 60 Pobierz

    Opis:

    Uwagi: marsz żałobny

  • Wyjątki z opery Adama ?Piwowar z Preston" Pobierz

  • Zachęta dla młodzieży, op. 44 Pobierz

    Opis:

    Uwagi: 12 etiud na tematach polskich pieśni; inny tytuł: Les encouragements de la jeunesse

  • Zuch Mazur Pobierz

  • Étude trille, op. 53 Pobierz